Pierwsze wynalazki i doświadczenia z gazem palnym

John Clayton wymyśla proces prażenia węgla bez dostępu powietrza. Dzięki temu Anglia stanie się kolebką gazownictwa klasycznego opartego o produkcję gazu z węgla kamiennego.

Nafta zamiast solanki

We wsi Słoboda Rungurska, znajdującej się obecnie na terenie Ukrainy, zamiast spodziewanej solanki w szybie pojawia się nafta – to pierwsze wydobycie nafty we wsi, gdzie powstanie później kopalnia ropy naftowej zajmująca przez jakiś czas jedno z pierwszych miejsc w Europie.

Gazowe światło po raz pierwszy oświetla dom mieszkalny

Powstaje też prototyp butli gazowej. To lampa ze świńskiego pęcherza wypełnionego gazem, zaopatrzonego w rurkę, z której wydobywa się płomień. Wynalazcą jest Sir Wiliam Murdoch, szkocki inżynier, znany przede wszystkim z zastosowania gazu do oświetlania mieszkań.

Powstaje „przenośna gazownia”

Philippe Lebon, francuski inżynier i chemik, pomysłodawca silnika spalinowego, opatentował tzw. termolampę, która daje światło w wyniku spalania gazu, niestety proces ten daje nieprzyjemny zapach, przez co wynalazek Lebona nie zyskuje szerszego poparcia.

Lampy gazowe w Soho Manufactory

Murdoch zapala ponad dwa i pól tysiąca lamp gazowych, by oświetlić zakład przemysłowy Soho Manufactory, wytwórnię silników parowych.

Pierwsza gazownia w Londynie

W Londynie zaczyna działać pierwsza gazownia, a na ulicach miasta świeci już 140 lamp ulicznych.

Dzieło "ojca polskiej geologii"

Publikacja książki Stanisława Staszica, dzięki niej nazwanego „ojcem polskiej geologii”, pod tytułem „O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski”. To w tym dziele pierwszy raz pojawia się nazwa Karpaty, a autor analizuje kolejno wybrane obszary Polski pod względem geologicznym.

Latarnia morska w Gdańsku

Latarnia morska w Gdańsku, jako druga na świecie, zapłonęła światłem gazowym! 1 stycznia rusza mała gazownia, która pracuje tylko na jej potrzeby.

Kraków pierwszym miastem, w którym zapłonęła latarnia gazowa

Karol Mohr, profesor cesarsko-królewskiego Instytutu Technicznego, pionier gazownictwa na ziemiach polskich, zastosował gaz koksowniczy do oświetlenia ulicy Gołębiej, jednak... nie na długo, bowiem jego pomysł nie zyskał uznania.

Światło gazowe we Wrocławiu

To w zajeździe „Pod Złotą Gęsią” zapalono pierwsze lampy gazowe w tym mieście. Stało się to dzięki doświadczeniu Heinricha Mainecke, który praktykował wcześniej w drezdeńskim zakładzie inżyniera Blochmana.

Latarnie gazowe na Placu Zamkowym w Warszawie

To pierwsze próby, utrudnione, gdyż gaz trzeba było dostarczać na miejsce w butlach i krótkotrwałe, ponieważ niebawem, ze strachu przed wybuchami, prace nad gazyfikacją wstrzymano. Warszawa musiała na światło gazowe poczekać jeszcze kilka kolejnych lat.

Pierwsza lampa naftowa

Pierwsza lampa naftowa rozświetla wystawę apteki „Pod Złotą Gwiazdą” we Lwowie. Jej wynalazcą jest Ignacy Łukasiewicz, farmaceuta i przedsiębiorca, społecznik, a przede wszystkim pionier przemysłu naftowego w Europie. Jego wynalazek to prawdziwa rewolucja, niebawem zostanie wykorzystany po raz pierwszy podczas operacji chirurgicznej w łyczakowskim szpitalu. To początek nowej ery.

Gaz zaczyna grzać

To dzięki niemieckiemu wynalazcy palnika gazowego, Robertowi Bunsenowi, który dzięki mieszaniu gazu z powietrzem uzyskuje większą jasność i temperaturę płomienia. Anglicy Petit i Smith zaczynają produkować pierwsze grzejniki gazowe.

Pierwsza kąpiel w wodzie ogrzanem piecykiem gazowym!

To dzięki wynalazkowi Anglika, Benjamina Waddy Maughana. W tym czasie gaz zaczyna mieć coraz to nowe zastosowania, pojawiają się kuchenki gazowe, lodówki, żelazka, maszynki do palenia kawy, kotły, kominki i inne urządzenia.

W Baku zaczyna się trwająca do dziś historia wierceń podmorskich

Wynalazcą umożliwiających je urządzeń jest inżynier Witold Zglenicki, uczeń Mendelejewa, wybitny geolog. Zglenicki stanie się tym samym światowym pionierem wydobycia morskiego. Zwany jest tez „polskim Noblem” - cały swój imponujący majątek przeznaczy na rozwój nauki.

1000 metrów w głąb ziemi!

Do tak głębokich pokładów roponośnych w rejonie Borysławia dotarło „dłuto dla przemysłu naftowego” - wynalazek polskiego inżyniera, Wacława Wolskiego herbu Lubicz oraz Kanadyjczyka, Williama Henry'ego Mac Garveya, którzy wspólnie opatentowali tę przełomową metodę. Wolski jako pierwszy na świecie zastosował sprężony gaz do wydobywania ropy naftowej - skroplił gazy naftowe i wynalazł tzw. „wiertniczy taran hydrauliczny”.

Gaz grzeje na coraz większą skalę

Wykorzystuje się go bowiem jako paliwo w kotłach, dzięki któremu ciepło jest rozprowadzane rurociągami, by ogrzewać mieszkania i inne instytucje. W tym czasie też, przy kopalniach zagłębia borysławskiego powstają gazownie, których zadaniem jest odgazowywanie wież wiertniczych w celu uniknięcia pożarów.

Pierwszy odwiert gazowy – wieś Białkówka pod Krosnem

Pierwszy gazociąg przesyłowy gazu ziemnego

Prowadzi z Borysławia do rafinerii w Drohobyczu. Początkowo gaz wykorzystywany jest do opalania tamtejszych kotłów, następnie wysyłany jest też do innych zakładów przemysłowych.

Wybucha I wojna światowa

I wojna światowa odciska swoje piętno na działaniu wielu zakładów. 122 gazownie działające na terenach polskich pod zaborami przeżywają trudny czas. Pracownicy są powoływani do wojska, brakuje węgla, spada produkcja, a jednocześnie zapotrzebowanie przemysłu na gaz rośnie.

Gaz i związane z nim idee płyną coraz szerzej

W tym roku oddany zostaje gazociąg z Jasła do Gorlic. Sieć gazociągów rozrasta się, obejmując coraz to nowe miejsca, gaz płynie między innymi z odkrytego w tym roku zagłębia gazu ziemnego w Daszawie do Stryja. Za dwa lata sieć gazociągów na Podkarpaciu będzie miała już 68 kilometrów, w 1921 r. powstała bowiem spółka „Międzymiastowe gazociągi” zajmująca się budową sieci i dystrybucją.

Setki kilometrów nowych gazociągów

Gaz dociera do Lwowa, w 1934 r. do Tarnowa. Ogółem do 1939 r. wybudowano w Polsce ponad 800 km gazociągów przesyłowych gazu ziemnego. Największą inwestycją Polski przed II wojną światową była budowa gazociągu centralnego Roztoki - Warszawa, doprowadzającego gaz ziemny do Centralnego Okręgu Przemysłowego. Do 1939 r. zrealizowano I etap inwestycji, doprowadzając gaz do Sandomierza, Rzeszowa, Stalowej Woli i Skarżyska Kamiennej.

Gaz ziemny dla przemysłu

W 1933 roku po raz pierwszy w Polsce, w Państwowej Fabryce Związków Azotowych w Tarnowie, zastosowano gaz ziemny jako surowiec chemiczny do syntezy amoniaku. W końcu lat 30-tych XX wieku rozpoczęto budowę gazociągów do Centralnego Okręgu Przemysłowego, w celu zasilania gazem ziemnym zakładów przemysłowych w tym rejonie.

Koniec wojny, czas odbudowy

Po zakończeniu II wojny w nowych granicach Polski znalazły się około 262 gazownie węglowe, które stały się własnością miast. Większość z tych zakładów nie działała, zniszczona przez działania wojenne. Poważnym problemem był też brak wykwalifikowanych pracowników. W zachodniej, północnej i centralnej części Polski odbudowywano gazownie, w pozostałej części inwestowano w system gazu ziemnego, przesuwając się stopniowo z gazociągami w kierunku północnym i zachodnim.

Sieć przestawia się na gaz ziemny

Rozległa sieć przesyłowa powstaje na terenie Górnego i Dolnego Śląska, sięgając aż do Krakowa, Łodzi i Warszawy. Po półwieczu działania, z powodu spadającej produkcji w koksowniach sieć zostanie przestawiona na gaz ziemny. W ciągu 50 lat istnienia sieci gazu koksowniczego przesłano nią około 65 mld m³ gazu.

Pierwszy podziemny magazyn gazu ziemnego

Pierwszy podziemny magazyn gazu ziemnego w Europie zostaje uruchomiony w wyeksploatowanym złożu gazu w Roztokach, koło Jasła.

Powstaje pierwsza tłocznia gazu

Pierwsza tłocznia gazu, ważny element systemów przesyłania gazu równoważący jego ciśnienie, powstaje w Żurawicy, w okolicach Przemyśla. W tym czasie rośnie też import gazu ziemnego z byłego ZSRR, a co za tym idzie budowane są nowe gazociągi, w Jarosławiu powstaje ważny węzeł sieciowy, to z niego popłynie gaz na Śląsk i do Warszawy. Okrywane są coraz to nowe złoża gazowe.

Odkrycie złoża gazu ziemnego Załęcze/Wiewierz

Łączne zasoby wydobywalne złoża Załęcze/Wiewierz wynoszą ok. 20,4 mld m3 gazu ziemnego.

Odkrycie złoża gazu ziemnego Żuchlów

Łączne zasoby wydobywalne złoża Żuchlów wynoszą ok. 24,5 mld m3 gazu ziemnego.

Gasną piece kolejnej gazowni węglowej

Wyposażenie gazowni w Poznaniu zostaje sprzedane do Chin. Kilkunastu jej pracowników przez długi czas pracuje tam przy montażu i nadzorowaniu działania urządzeń z tego zakładu.

Koniec ery gazowni węglowych

Jako ostatnia z większych zostaje wyłączona ta w Świnoujściu. Jeszcze przez jakiś czas działa mała miejska gazownia w Międzylesiu, na Dolnym Śląsku. Zostaje wygaszona w 1998 r. Tym samym kończy się era gazownictwa klasycznego w Polsce – wszyscy odbiorcy zostają podłączeni do sieci z gazem ziemnym.