Historia gazowni w Warszawie

Makieta przedstawiająca Gazownię Miejską na Woli, domena publiczna/Narodowe Archiwum Cyfrowe Fot. Makieta przedstawiająca Gazownię Miejską na Woli, domena publiczna/Narodowe Archiwum Cyfrowe
Pierwsze próby oświetlenia Warszawy światłem latarni gazowych podejmowano już w drugiej połowie lat 30. XIX wieku. Składane jednak przez przedsiębiorców oferty spotykały się z opinią negatywną władz miasta. Decyzja miała związek z kosztami, które były wyższe niż przy dotychczasowym oświetleniu olejowym, a także zastrzeżeniami carskiego namiestnika Iwana Paskiewicza.

Ostatecznie jednak Magistrat Warszawski udzielił wieloletniej koncesji Niemieckiemu Kontynentalnemu Towarzystwu Gazowemu w Dessau na budowę i eksploatowanie gazowni w Warszawie. Koncesji udzielono na 25 lat, a pierwszą gazownię wybudowano przy ulicy Ludnej 10/16. 27 grudnia 1856 roku mieszkańcy Warszawy po raz pierwszy ujrzeli światło gazowe.
Wówczas ulicami Ludną, Książęcą, Nowym Światem i Krakowskim Przedmieściem rurami umieszczonymi pod brukiem popłynął gaz do Placu Zamkowego zasilający łącznie 92 latarnie. W roku 1858 oświetlenie gazowe otrzymał Bank Polski i warsztaty kolejowe. Nieco później lampy trafiły do szpitali, koszar i do mieszkań prywatnych. Oświetlony został Most Kierbedzia, Cytadela i Dworzec Petersburski (obecnie Wileński).

Rosnące zapotrzebowanie na gaz spowodowało, że w 1888 roku we wsi Wola przy ul. Dworskiej (obecnie ul. Kasprzaka) uruchomiony został drugi w Warszawie zakład, który wkrótce stał się główną gazownią obsługującą miasto.
Gazownia Miejska w Warszawie, domena publiczna/NAC
Gazownia Miejska w Warszawie, domena publiczna/NAC
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Warszawskie Zakłady Gazowe nadal stanowiły własność Towarzystwa Dessauskiego. Pierwsze lata po wojnie były trudnym czasem dla odradzającego się państwa polskiego. Zarówno wojna polsko-bolszewicka, jak i trudna sytuacja wewnętrzna i różnice w rozwoju gospodarczym poszczególnych regionów, stawiały duże wyzwania przed polskim rządem.

Dopiero program reform gospodarczych Władysława Grabskiego z 1923 roku stwarzał podwaliny pod budowę nowoczesnej gospodarki. W roku 1925 gazownia stała się własnością gminy m. st. Warszawy i od tego czasu nazywana była „Gazownią Miejską”.
Lata 1925-1930 to okres rozbudowy i modernizacji gazowni. Między innymi w 1929 roku powstała tłocznia gazu i pierwszy gazociąg średnioprężny.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 działalność warszawskiej gazowni została wstrzymana. W wyniku bombardowania miasta uszkodzeniu uległy budynki produkcyjne i zbiorniki gazu. W czasie wojny funkcjonowała pod nadzorem niemieckim. Uciekający pod koniec wojny Niemcy wywieźli z niej niemal całe ruchome wyposażenie, a budynki zaminowali. Na szczęście nie zdążyli wysadzić całego zakładu. Po wojnie gazownia została szybko odbudowana dzięki powracającym do miasta pracownikom i uruchomiona już 25 czerwca 1945 roku.
Gazownia Miejska w Warszawie, domena publiczna/NAC
Gazownia Miejska w Warszawie, domena publiczna/NAC
W 1950 roku, na mocy zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki, utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady Gazownictwa Okręgu Warszawskiego. Produkcję gazu z węgla w gazowni warszawskiej zakończono w roku 1970, przy czym do roku 1978 wytwarzany był tam jeszcze gaz miejski jako produkt mieszania gazu ziemnego z gazem z rozkładni. Od roku 1978 w Warszawie dostarczany jest tylko gaz ziemny.

Tutaj możesz poczytać o warszawskich latarniach gazowych.
Cookies

Serwis używa ciasteczek (cookies) – plików zapisywanych na dysku, w celu zapamiętywania informacji o korzystaniu z serwisu przez użytkownika (więcej). Użytkownik zawsze może skonfigurować cookies w ustawieniach swojej przeglądarki internetowej.